Stowarzyszenie MAGURYCZ

Closer

W imieniu Fundacji im. Stefana Batorego oraz berlińskiej Fundacji
Pamięć, Odpowiedzialność i Przyszłość mamy zaszczyt zaprosić do
udziału w dyskusji Wędrówka Gabriela. Religia i antysemityzm, która odbędzie się 27 kwietnia 2009 (poniedziałek) o godz. 18:00 w siedzibie
Fundacji Batorego (Warszawa, ul. Sapieżyńska 10a, sala konferencyjna im. Jerzego Turowicza).

Wprowadzenia do rozmowy wygłoszą paneliści:
Halina Bortnowska (teolog i publicystka)
Paweł Buszko (dziennikarz, socjolog)
Konstanty Gebert (publicysta)
prof. Joanna Tokarska-Bakir (antropolog kultury i religioznawczyni)
Prowadzenie dyskusji: Aleksander Smolar, prezes Fundacji im. Stefana Batorego

Z wyrazami szacunku,

Alicja Garlińska-Cieślak
Fundacja im. Stefana Batorego, Program Memoria

Katarzyna Szotkowska-Beylin
Fundacja im. Stefana Batorego, Program dla Tolerancji

WPROWADZENIE DO DYSKUSJI

Święty Gabriel Zabłudowski – wedle legendy porwany i zamordowany przez Żydów dla zdobycia chrześcijańskiej krwi (w 1690 roku) – jest jednym z najbardziej popularnych świętych prawosławnych, patronem dzieci i młodzieży. Doroczna pielgrzymka z jego relikwiami (z Białegostoku do Zwierek) gromadzi setki wiernych. Kult św. Gabriela był jednym z tematów badań etnograficznych prowadzonych w 2007 roku przez studentów prof. Joanny Tokarskiej-Bakir na Podlasiu hajnowsko-bielskim, zamieszkałym w dużej mierze przez ludność białoruską i prawosławną. Był to drugi etap projektu Archiwum Etnograficznego „Systematyczne badania terenowe polskiej prowincji: pamięć o Żydach i żywotność legendy o krwi w czasach Holokaustu i po nim”. Badacze chcieli się dowiedzieć, czy na terenach, gdzie wielokulturowość od wieków była czymś naturalnym, społeczność żydowska była postrzegana i traktowana inaczej niż np. w okolicach Sandomierza, gdzie przeprowadzono pierwszy etap badań (opisanych w książce Joanny Tokarskiej-Bakir "Legendy o krwi. Antropologia przesądu",
Warszawa 2008).

Pokłosiem badań jest raport prof. Joanny Tokarskiej-Bakir (przy
współpracy Katarzyny Barańskiej, Alicji Plachówny, Aleksandry
Wróblewskiej i Anny Zawadzkiej – dostępny na stronie
[link widoczny dla zalogowanych]) oraz przygotowany przez Archiwum
Etnograficzne film "Wędrówka Gabriela", nakręcony podczas zeszłorocznej
pielgrzymki do Zwierek. Stawiają one pytania: czy to religijne święto ma
wpływ na upowszechnianie tzw. legend o krwi? Czy prawosławni Białorusini
wierzą w opowieść o krwawym mordzie dokonanym przez Żydów? Jak się do
tego ustosunkowuje miejscowe duchowieństwo? Czy dostrzega zagrożenie
niesione przez antysemicki podtekst kultu męczennika? Czy warto pytać
Cerkiew o złych ludzi i złych Żydów; i kto ma prawo to robić?

Na spotkaniu chcemy także pokazać fragmenty pochodzącego z obszaru
Cerkwi Rosyjskiej, jawnie antysemickiego filmu "Gabriel - moc boża" (reż.
Jurij Worobiewski). Film ten dostępny jest w Polsce, podobnie jak
rozpowszechniane bez zgody Polskiego Autokefalicznego Kościoła
Prawosławnego publikacje odwołujące się do antysemickich tekstów z XIX
wieku i XX wieku (np. do nazistowskiego "Stürmera").

PANELIŚCI

Halina Bortnowska-Dąbrowska (ur. 1931), filozof, teolog, publicystka
(m.in. „Gazety Wyborczej”, „Tygodnika Powszechnego” i „Znaku”), autorka
książki "Już – jeszcze nie. Całoroczne rekolekcje z Ludźmi Adwentu".
Animatorka przedsięwzięć społecznych, uczestniczka ruchu ekumenicznego.
Współzałożycielka Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka (obecnie
przewodnicząca Rady tej Fundacji), Stowarzyszenia Przeciw
Antysemityzmowi i Ksenofobii „Otwarta Rzeczpospolita” oraz Grupy
Działania przeciwko Antysemityzmowi i Ksenofobii „Wirydarz”, od 1992
prowadzi warsztaty dziennikarskie Stowarzyszenia Młodych Dziennikarzy
POLIS. Uczestniczka publicznych dyskusji dotyczących m.in. spraw
społecznych (w tym na temat ruchu hospicyjnego) i religijnych,
ekumenizmu, lustracji, praw człowieka, upamiętniania ofiar ludobójstwa,
a także bioetyki.

Paweł Buszko (ur. 1981), absolwent Instytutu Stosowanych Nauk
Społecznych UW w ramach MISH, socjolog, dziennikarz, do 2009 działacz
Białoruskiego Zrzeszenia Studentów. Interesuje się problematyką
mniejszości narodowych, sprawami wschodnimi, historią antysemityzmu.
Autor pracy „Wizerunek Żyda w kulturze ludowej podlaskich prawosławnych
Białorusinów”, współautor i uczestnik badań „Laboratorium etnograficzne
Podlascy Żydzi - trudna pamięć” (2006-2008).

Konstanty Gebert (ur. 1953), publicysta „Gazety Wyborczej“.
Współzałożyciel Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów. W stanie wojennym –
pod pseudonimem Dawid Warszawski – redaktor i publicysta dwutygodnika
„KOS” i innych wydawnictw podziemnych. W latach 1992–95 relacjonował dla
„Gazety Wyborczej” wojnę w Bośni. Założyciel i w latach 1997–2000
redaktor naczelny żydowskiego miesięcznika „Midrasz”. Autor m.in.:
"Przerwa na myślenie" (1986), "Magia słów: polityka francuska wobec
Polski po 13 grudnia 1981 roku" (1991), "Obrona poczty sarajewskiej"
(1995), "Dziesięć dni Europy. Archeologia pamięci" (2004), "Wojna
czterdziestoletnia" (2004), "54 komentarze do Tory" (2004), "Miejsce pod
słońcem. Wojny Izraela" (2008).

Joanna Tokarska-Bakir (ur. 1958), antropolog kultury, religioznawczyni,
eseistka. Profesor w Instytucie Stosowanych Nauk Społecznych
Uniwersytetu Warszawskiego, kierowniczka Archiwum Etnograficznego.
Stypendystka m.in. Humboldta i Mellona; laureatka m.in. Nagrody „Res
Publiki Nowej” za najlepszy esej roku 2001 („Obsesja niewinności”) oraz
Nagrody im. Poli Nireńskiej i Jana Karskiego za rok 2007. Ważna
uczestniczka debaty o Jedwabnem i o polskim antysemityzmie. Jest autorką
wielu prac z zakresu antropologii kultury i etnografii m.in. "Wyzwolenie
przez zmysły. Tybetańskie koncepcje soteriologiczne" (1997), "Obraz
osobliwy. Hermeneutyczna lektura źródeł etnograficznych" (2000), "Rzeczy
mgliste. Eseje i studia" (2004), "Legendy o krwi. Antropologia przesądu"
(2008).

PROWADZENIE DYSKUSJI

Aleksander Smolar (ur. 1940), politolog, publicysta, prezes Zarządu
Fundacji im. Stefana Batorego, pracownik naukowy francuskiego Krajowego Centrum Badań Naukowych (CNRS).

Dyskusję poprzedzi pokaz filmu "Wędrówka Gabriela", powstałego przy
okazji badań etnograficznych prowadzonych pod kierunkiem prof. Joanny
Tokarskiej-Bakir na Podlasiu hajnowsko-bielskim, w ramach projektu
dotyczącego pamięci o Żydach i żywotności tzw. legend o krwi. Pokażemy
także fragmenty rosyjskiego filmu "Gabriel – moc boża" (reż. Jurij
Worobiewski), pytając o zagrożenia niesione przez antysemickie
fantazmaty (jak pojawiający się w kontekście św. Gabriela mit o mordzie
rytualnym) zakorzenione w wyobraźni chrześcijan.

Prosimy o potwierdzenie udziału w dyskusji do dnia 23 kwietnia 2009,
tel. 022 536 02 00, fax 022 536 02 20, e-mail: [link widoczny dla zalogowanych]

Closer

debaty w Fundacji Batorego

[link widoczny dla zalogowanych]

Kto nie był, a ciekawy, niech czyta!
Pouczające...

fi